Yatırım Teşvik Belge Türleri

Yatırım Teşvik Belgesi Türleri bir yatırımcının yararlanabileceği desteklerin türünü ve sınırlarını belirlemektedir. Bir yatırımın yeri, toplam yatırım tutarı, entegrasyon koşulları, nihai ürünün ne olduğu, ürünün hangi aşamadan başladığı ya da hangi aşamaya kadar işlendiği çok sayıda kriter bulunmaktadır. Tüm kriterler dikkate alınarak teşvik mevzuatı oluşturulmuştur. Her yatırımın bu kriterler ışığında değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak bu değerlendirmenin ardından bir yatırımın hangi Yatırım Teşvik Belgesi Türü ile destekleneceği anlaşılabilecektir. Her türü iyi anlamak ve yatırım projesini odaklı biçimde yapmak daha fazla destek almayı sağlayabilir. Bu nedenle, kapsamlı bir belge türleri sayfası oluşturulmuştur.

Yatırım Teşvik Belge Türleri Nelerdir?

Yatırım Teşvik Belgesi Türleri aslında temelde Genel ve Bölgesel olmak üzere iki çeşittir. Genel sistemde düzenlenen belgeler yatırımcıların en temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla oluşturulmuştur. Bölgesel sistemdeki belgeler ise bölgesel gelişmişlik farkını azaltmak amacıyla kurgulanmıştır. Ancak zaman içerisinde Bölgesel kapsamlı belge de kendi içinde farklı sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. Neticede 6 farklı Yatırım Teşvik Belge Türü oluşmuştur. Yatırım Teşvik Belge Türleri;

1. 1. Genel Yatırım Teşvik Belgesi
2. 2. Bölgesel Yatırım Teşvik Belgesi
3. 3. Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi
4. 4. Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Belgesi
5. 5. Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi
6. 6. Proje Bazlı Yatırım Teşvik Belgesi

*Günümüzde büyük ölçekli yatırım teşvik belgesi düzenlenmemektedir.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Desteklenen Yatırım Türleri

Yatırım Teşvik Belge Türü kadar yatırımın türü de önemlidir. Sıfırdan yeni bir yatırım yapılıyorsa Komple Yeni Yatırım, mevcut tesisin kapasitesi artırılıyorsa Tevsi, kapasite artışı olmaksızın üretim hattı modernize ediliyorsa Modernizasyon türünde bir yatırım yapılıyor demektir. Eğer mevcut tesis kapsamında üretilen ürün grubu ile aynı çatı altında ürün gamı çeşitlendiriliyorsa bu kez Ürün Çeşitlendirme yatırımı yapılıyor anlamına gelmektedir. Mevcut tesis başka bir adrese taşınarak yeni bir yatırım ile desteklenecek ise Nakil, yarım kalan bir yatırım veya darboğaz giderme yatırımı yapılacaksa Tamamlama, yatırım ile ilgili birden çok işlem entegre bir biçimde yapılacaksa bu kez Entegrasyon yatırımı yapılmaktadır. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki Yatırım Türleri aşağıdaki gibidir;

1. 1- Komple Yeni Yatırımlar
2. 2- Tevsi Yatırımları
3. 3- Modernizasyon Yatırımları
4. 4- Ürün Çeşitlendirme Yatırımları
5. 5- Entegrasyon Yatırımları
6. 6- Nakil Yatırımları
7. 7- Tamamlama Yatırımları

Yatırım Teşvik Belge Türünün Tespit Edilmesi

Öncelikli yatırım projesinin detayları ortaya konmalı ve ihtiyaçlar iyi analiz edilmelidir. Daha sonra bu ihtiyaçların en yüksek oranda karşılanması amacıyla teşvik unsurları detaylı bir biçimde araştırılmalıdır. Elbette tüm yatırımcılar daha fazla destek almak isteyecektir. Ancak bazı durumlarda bu desteklerin getirdiği sorumluluk ve mevzuatta belirtilen yüklerin karşılanması mümkün olmamaktadır. Bu durumda mevcut koşullar altında ekstra yük getirmeden alınabilecek devlet desteklerinden yararlanılması daha avantajlı olacaktır. Yatırımın yeri, tutarı ve entegrasyon şartları bir üst destek mekanizmasından yararlanılmasına imkan veriyorsa bu durumda yüksek destekler hedeflenmelidir. Bazı durumlarda bir yatırım üst seviye destek sınıfının kriterlerinin karşılanmasına çok yakın bir pozisyonda kalmaktadır. Bu durumda, projenin yeniden değerlendirilmesi neticesinde yararlanılabilecek destekler çok ciddi oranda artış göstermektedir. Bu konuda uzman bir kişi tarafından proje detayları incelenerek karakteristik özelliklere en uygun olan Yatırım Teşvik Belge Türü tespit edilmelidir. Hedeflenecek Yatırım Teşvik Belge Türünün tespitinde izlenecek adımlar aşağıdaki gibi olmalıdır;

1. 1. Adım: Yatırımın tüm karakteristik özellikleri detaylı bir biçimde ortaya konmalıdır.
2. 2. Adım: Söz konusu yatırımın dahil edilebileceği tüm Yatırım Teşvik Belge Türleri ve her biri kapsamında karşılanması gereken kriterler tespit edilmelidir.
3. 3. Adım: Bir üst destek sınıfından yararlanılması için projede yapılması gereken değişiklikler belirlenmelidir.
4. 4. Adım: Bir üst destek sınıfından yararlanılması için gerekli proje revizyonlarının maliyeti ve üst seviye teşviklerin getirisi ile ilgili kısa bir fizibilite çalışması yapılmalıdır.
5. 5. Adım: Bir üst destek sınıfı kapsamında katlanılacak hukuki ve mali sorumluluklar ile yükler net bir biçimde ortaya konmalıdır.

Yatırım Teşvik Belgesi Türüne Göre Başvuru Evrakları

Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenebilmesi için ihtiyaç duyulan evraklar aslında çok çeşitlidir. Şirket tanıtıcı evraklar, proje ile ilgili evraklar, yasal düzenlemeler, izinler, ruhsatlar, işletme belgeleri ve yatırım türüne göre tabi olunan diğer belgeler gereklidir. Bu evraklar aslında Yatırım Teşvik Belge Türüne göre de farklılık göstermektedir. Genel Yatırım Teşvik Belge Türünde yapılacak başvurular için ihtiyaç duyulacak evraklar daha azdır. Öte yandan, Bölgesel Yatırım Teşvik Belge Türü kapsamında daha fazla destek uygulanacağı için ihtiyaç duyulacak belgeler de daha fazladır. Bölgesel kapsamda istihdam destekleri bulunduğundan örneğin, mevcut istihdamın belirlenmesi için SGK İl Müdürlüğünden mevcut istihdamı gösterir bir yazının da başvuru evrakları arasına eklenmesi gerekmektedir. Öyleyse, yatırımın karakteristik özellikleri kadar Yatırım Teşvik Belge Türü de başvuru evraklarının nihai şekle getirilmesinde etkili kabul edilebilir.

Yatırım Teşvik Belge Türü Değişikliği

Bir yatırım projesi için bir Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenebilecektir. Yatırım dönemi 3 yıl ve talep edilmesi halinde buna ilave olarak 1,5 yıl olmak üzere 4,5 yıl gibi oldukça uzun bir süreden oluşmaktadır. Genellikle yatırımlar için bir fizibilite çalışması yapılarak bu süreci öngörmek için gereken detaylı etüt yapılmaktadır. Ancak yine de siyasi ve ekonomik koşulların değişken olduğu ülkemizde yatırımın tam olarak öngörülmesi mümkün değildir. Yatırımın ilk evrelerinde proje üzerinden alınan belge kapsamında bazı desteklerdn yatırım döneminde bazılarından da yatırım tamamlandıktan sonra yararlanılmaktadır. Belirli koşullar altında bir türden düzenlenen belgenin diğer türe dönüştürülmesi mümkündür. Bu değişiklik ya da revizyon işlemi iki şekilde yapılabilir. Yatırım Teşvik Belge Türü değişikliği işlemleri aşağıda 2 başlık altında açıklanmıştır. Bunlar;

1. 1. Destek Artırıcı Yatırım Teşvik Belge Türü Değişikliği: Bu durum, herhangi bir nedenle yatırımın başlangıcında kriterlerin sağlanamaması ile düşük kapsamlı bir belge alınmış olmasına karşın, yatırımın ileri evrelerinde veya kapanış sırasında daha kapsamlı belgenin kriterlerinin karşılanmış olmasıdır. Örneğin; genel belge alınarak başlanan yatırımın entegrasyon şartlarını sağlaması ile birlikte bölgesel kapsama alınması.
2. 2. Destek Azaltıcı Yatırım Teşvik Belge Türü Değişikliği: Yatırımın ilk aşamalarında proje üzerinden yüksek kapsamlı belgenin alınmış olması ancak yatırım dönemi içerisinde bu kriterlerin karşılanamaması nedeniyle düşük seviyeli bir belgeye dönüştürülerek belgenin kapanış işlemlerinin yapılmasıdır. Örneğin; bölgesel nitelikli bir belge ile başlanan yatırımın asgari sabit yatırım tutarı koşulunu sağlayamaması nedeniyle genel nitelikli belgeye dönüştürülerek kapatılmasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus yararlanılan desteklerin geri alınacağıdır. Bu nedenle, belge kapsamında yararlanılan desteklerin kontrolü yapılarak, bu desteklerin geri alınacağı bilinmelidir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırım Teşvik Belgesi Türünün doğru tespit edilmesi ve yatırım dönemi boyunca kriterlerin karşılanması için sürecin gözetimi aslında oldukça önemlidir. Bu işlemler neticesinde yatırım tüm süreç boyunca koruma altında ilerleyebilir. Öte yandan, yapılan yanlışlıklar sonucunda yararlanılan teşvikler cezası ve yasal faizleri ile birlikte birkaç misli ile geri ödenir. Bu durumda, teşvik almak için yola çıkan yatırımcılar borç ile süreci kapatabilir. Yatırım Teşvik Belge Türünün doğru seçimi, süreç boyunca kontrolü ve yönetimi, mevzuat değişikliklerinin takibi önemlidir. Destek azaltıcı bir tür değişikliği kaçınılmaz ise bu işlemin en az kayıpla yapılmasının sağlanması da mümkündür. Bu nedenle teşviklerden tam olarak yararlanmak, mevzuat değişikliklerini takip etmek, gerekli tedbirleri zamanında almak ve olası kayıpları önlemek için konunun uzmanı kişi ya da kişiler ile çalışılması, mümkünse deneyimli bir danışman ile çalışılması önemle tavsiye edilmektedir.

© 2000-2023 Teşvik Merkezi. Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılması, çoğaltılması ve doğrudan kullanılması yasaktır.
* Bu sayfa "Yatırım Teşvik Belge Türleri" hakkında detaylı bilgi verilmesi amacıyla teşvik mevzuatı ve uygulamalarına dayalı olarak Teşvik Merkezi uzmanları tarafından hazırlanmıştır. İçerik ve görsellere ilişkin tüm haklar Teşvik Merkezi'ne aittir.