Çevresel Etki Değerlendirme

Çevresel Etki Değerlendirme

Çevresel Etki Değerlendirme bir yatırım projesinin çevreye olası etkileri ile bu etkileri en aza indirmek için alınacak tedbirlerin sistematik bir biçimde değerlendirilmesidir. Bu değerlendirme için yatırımın çevreye uyum koşulları, olası etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler detaylarıyla ortaya konur. Bu çalışmaya Çevresel Etki Değerlendirme Raporu adı verilir. Proje Tanıtım Dosyası (PTD) ve diğer tüm eklerle birlikte Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına başvuru yapılır. Bazı koşullarda, ÇED Kararı alınabilmesi için halkın görüşüne başvurulur.

Çevresel Etki Değerlendirme Nedir

Çevresel Etki Değerlendirme ülkemizde gerçekleştirilmesi planlanan yatırım projelerinin olumlu ve olumsuz çevresel etkilerinin belirlenmesi, olumsuz etkilerin önlenmesi ya da önlenemediği koşullarda çevreye zarar vermeyecek seviyeye indirilecek tedbirlerin alınması yönünde yapılan kapsamlı bir çalışmadır. Ayrıca, yeni tekniklerin ve teknolojilerin uygulanması neticesinde daha ileri seviye çevresel uyum sağlanması halinde bu teknolojilerin de değerlendirme çalışması kapsamında alınması gerekir. Bu çalışma kapsamında hazırlanan Proje Tanıtım Dosyasında (PTD) yer alan hususlar yatırımcının çevresel yönden uymayı taahhüt ettiği uygulama ve tedbirlerdir. Bu hususlara uyumlu hareket edilmesi esastır. Projenin, ÇED Raporunda taahhüt edilen hususlara uyumlu ilerlediği bakanlıkça izlenir ve denetlenir. Gerekli hallerde, projenin konusuna bağlı olarak ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon halinde inceleme yapılması muhtemeldir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi yatırım projelerinin çok yönlü bir analizi ve değerlendirmesini içerir. Temel olarak başvuru, inşaat öncesi, inşaat, işletme ve işletme sonrası süreci kapsar. Ayrıca, projenin çeşitlendirilmesi ve kapasitesinin artırılması haline değerlendirme raporunun da revize edilmesi ve uygun ÇED Kararının alınması gerekir.

Çevresel Etki Değerlendirme Türleri

Çevresel Etki Değerlendirme çalışmaları neticesinde alınabilecek 3 farklı Karar ve bu kararlara istinaden düzenlenecek belge bulunmaktadır. ÇED Yönetmeliği ekinde yer alan listelerdeki yatırım konusu ve kapasitesine göre alınacak ÇED Kararının niteliği de değişiklik göstermektedir. ÇED Kararının alınması yönünde izlenecek adımlar ve çalışmanın kapsamı da farklılık gösterecektir. Güncel durumda uygulanan ÇED Kararı türleri aşağıdaki gibidir;

1. 1. Çevresel Etki Değerlendirmesi Kararı: ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 Listesinde yer alan kapasite ve koşullarda yapılacak yatırımlar için ÇED Olumlu veya ÇED Olumsuz Kararı alınması şarttır.
2. 2. Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı: ÇED Yönetmeliğin Ek-2 Listesinde yer alan konu ve kapasitelerde yapılacak yatırımlar için ÇED Gerekli Değildir Kararı alınması gerekmektedir. Eğer ilerleyen dönemlerde kapasite olarak burada belirtilen miktar aşılır ve Ek-1'de yer alan kapasitelere ulaşılırsa, ÇED Olumlu Kararı alınması gerekliliği oluşur.
3. 3. ÇED Kapsam Dışı: Yönetmelik eklerinde bulunan kapasite veya konular dışında kalan yatırımların Çevresel Etki Değerlendirmesinin dışında kaldığını gösterir yazıdır. ÇED Muafiyet yazısı olarak da adlandırılmaktadır. Ancak, ilerleyen dönemlerde kapasite artışı ve konuda genişleme yaşanması nedeniyle eklerde yer alan eşik değerlere ulaşılırsa, projeye başlamadan önce ilgili ÇED Belgesinin temin edilmesi gerekir.

Çevresel Etki Değerlendirme Başvurusu Nasıl Yapılır

Çevresel Etki Değerlendirme başvuruları kapasite ve yatırı konusu ile doğrudan ilişkilidir. ÇED Olumlu başvurusu ile ÇED Muafiyet başvurusu için hazırlanacak dosya farklıdır. ÇED Yönetmeliği Ek-3 kapsamında belirlenen formatta başvuru yapılması gerekir. Güncel durumda ÇED Başvuru Dosyalarında bulunması gereken başlıklar aşağıdaki gibidir;

• 1. Kümülatif Çevresel Etki Değerlendirme
• 2. Çevresel ve Sosyal Eylem Planı
• 3. Çevre İzleme Planı
• 4. Sürdürülebilirlik Planı
• 5. Sıfır Atık Planı
• 6. Trafik Yönetim Planı
• 7. Sera Gazı Azaltım Planı
• 8. Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı
• 9. Paydaş Katılım Planı

Belirtilen formata uygun bir biçimde oluşturulacak başvuru dosyası Çevrimiçi ÇED Süreci Yönetim Sistemine yüklenir. Bu sistem üzerinden başvurular elektronik ortamda yapılır. Ek 1 ve Ek 2 listeleri kapsamında yapılacak Çevresel Etki Değerlendirme uygulamaları ile ÇED Kapsam Dışı (Muafiyet) uygulamaları tamamen çevrimiçi ortamda yürütülmektedir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Süreci

Çevresel Etki Değerlendirme işlemlerinde izlenmesi gereken yol mevzuat kapsamında belirlenmiştir. Yatırım yeri ve projenin karakteristik özellikleri belirlendikten sonra mevzuat kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi olup olmadığı incelenmelidir. Eğer alınması gereken bir ÇED Kararı varsa buna yönelik hazırlıklar yapılmalıdır. Çevre etkilerini en aza indirmek üzere alınacak tedbirler, izleme koşulları, uzun dönem uygulamalar belirlenmelidir. Bunlar genellikle yatırım konusuna göre farklılık göstermekte olup, çevre danışmanlarının sorumluluğunda belirlenen hususlardır. Ancak, yatırımcı tarafından da dikkatle izlenmesi ve benimsenmesi gereken hususlardır. Çünkü, yatırımcılar bu tedbirlerin tamamını eksiksiz bir biçimde uygulamayı taahhüt etmektedir. Öte yandan, buna aykırı davranılması durumunda yatırımın çevresel uyumu ortadan kalkacağı gibi bakanlık denetimi neticesinde çeşitli cezalar ve yaptırımlarla karşı karşıya kalmak olasıdır. Çevresel Etki Değerlendirme süreci aşağıdaki görselde özetlenmiştir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulama Yöntemi

Çevresel Etki Değerlendirmesinin uygulamasına ilişkin öncelikle projenin ÇED Yönetmeliği kapsamında olup olmadığı değerlendirilir. ÇED Yönetmeliğine tabi olmayan yatırımlar için Bakanlık ya da Valilik tarafından ÇED Muafiyet Yazısı verilir. Ancak, ÇED Yönetmeliğine tabi olan yatırımlar için;

1. A. EK-1 kapsamındaki yatırımlar için Bakanlığa başvuru yapılır.
2. B. Ek-2 seçme eleme kriteri uygulanan yatırımlar için Valiliğe müracaat edilir.

A - Ek-2 Seçme Eleme Kriteri Uygulama Yöntemi

Çevresel Etki Değerlendirmesinin birinci basamağını oluşturan Ek-2 seçme eleme kriteri kapsamı başvurular için valilikçe uygunluk incelemesi yapılır. Uygun bulunanlar için inceleme ve değerlendirme yapılır. Gerekli hallerde bu süre zarfında ilgili kurumların görüşlerine de başvurulur. Herhangi bir adımda eksiklik tespit edildiğinde bildirim yapılır ve eksiklikler tamammlandığında süreç kaldığı yerden devam eder. Netice olarak 2 farklı karar alınması mümkündür, bunlar;

1. 1. ÇED Gerekli Değildir Kararı: Bu durumda 5 yıl içerisinde yatırıma başlamak mümkündür.
2. 2. ÇED Gerekli Kararı: Bu durumda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanır ve en geç 1 yıl içerisinde Bakanlığa müracaat edilir.

B - Ek-1 Çed Kararı Uygulama Yöntemi

ÇED Kararı Gerekli bulunduğunda bakanlığa usulüne uygun bir başvuru yapılır. Öncelikle uygunluk incelemesi yapılır. Eksiklik tespit edilmesi halinde bildirim yapılır, eksiklikler giderildiğinde süreç kaldığı yerden devam eder. Uygun bulunan başvurular için komisyon kurulur, proje halka duyurulur. Halkın katılıım sağladığı toplantıda görüşler alınır ve komisyona sunulur. İlerlemesi uygun bulunan yatırımlar için özel format belirlenir. Bu formata uygun hazırlıklar yapılır. Çevre danışmanları tarafından ÇED Raporu oluşturulur ve uygunluk incelemesine sunulur. Eksiklik varsa tamamlanır. Komisyon, diğer kurum ve kuruluşlar görev ve yetki alanı itibarıyla görüş bildirir. Halk görüşleri ve ilgili kurum görüşleriyle birlikte inceleme ve değerlendirmeler yapılır. Nihai olarak 2 karar alınması mümkündür, bunlar;

1. 1. ÇED Olumlu: Bu karar alınması halinde 7 yıl içinde yatırıma başlama hakkı elde edilir.
2. 2. ÇED Olumsuz: Bu karar yatırım projesinin çevresel yönden uygun bulunmadığını gösterir, yatırımın yapılması mümkün değildir.

Çevresel Etki Değerlendirme Muafiyeti

Bir yatırım projesi çevresel etki yönünden yönetmelik kapsamında belirtilen koşulların dışında kaldığında Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi olmadığı anlamına gelir. Ancak, bazı kurumlar çeşitli belgelerin düzenlenmesi için ÇED Muafiyeti Yazısı talep edebilmektedir. Bu durumda, yatırımın ÇED Değerlendirmesinin dışında kaldığını gösteren bir muafiyet yazısı alınması gerekmektedir. Bunun gerektiği en yaygın durum Yatırım Teşvik Belgesi teminidir. Yatırım Teşvik Belgesinin temin edilmesi için uygun ÇED Belgesinin ibraz edilmesi gerekmektedir. Ancak, görev ve yetki alanı itibarıyla bir yatırımıın Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi olup olmadığını Yatırım Teşvik Belgesiyle ilişkili kurum belirleyemez. Bu durumda, muafiyet yazısının alınması gerekir. Bununla ilgili detaylar aşağıdaki sayfamızda yer almaktadır.

>>> ÇED Muafiyet İşlemleri

Çevresel Etki Değerlendirme Ücretleri

Çevresel Etki Değerlendirme ile ilgili işlemler ücretlidir. Yıllık bazda belirlenen birim fiyatlar için başvuru sırasında ödeme yapılması gerekir. Ödemeler T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Döner Sermaye işletmesi Müdürlüğü'ne yapılır. Çevresel Etki Değerlendirme işleminin türü, yatırım tutarı gibi çeşitli kriterlere göre belirlenen tutarlarda ücretin yatırılması gerekir. 2023 yılı birim fiyat listesi için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz.

>>> Çevresel Etki Değerlendirme Birim Fiyatlar 2023

 

© 2000-2023 Teşvik Merkezi. Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılması, çoğaltılması ve doğrudan kullanılması yasaktır.
* Bu sayfa "Çevresel Etki Değerlendirme" hakkında detaylı bilgi verilmesi amacıyla ilgili mevzuatı ve uygulamalarına dayalı olarak Teşvik Merkezi uzmanları tarafından hazırlanmıştır. İçerik ve görsellere ilişkin tüm haklar Teşvik Merkezi'ne aittir.